RWD-14 "Czapla"

Michał Szczepański

RWD-14 „Czapla”

W 1933 roku Departament Aeronautyki rozpoczął poszukiwania w celu znalezienia następcy R – XIII, złożono kilka propozycji na nowy samolot obserwacyjny. Projekt R – XXI, oraz RWD – 12 nie spełniały wymogów nowoczesności i nie przewyższały charakterystykami lotnymi R – XIII. Rok póżniej Departament określił założenia taktyczno – techniczne dla nowoczesnego samolotu towarzyszącego (rozpoznawczego) m.in. miał posiadać większy udżwig i silniejsze uzbrojenie, a także powinien być wyposażony w silnik o mocy rzędu 400 – 500 KM, z uwzględnieniem silnika G – 1620 „Mors”.

Do rywalizacji stanęły konstrukcje RWD – 14 zaprojektowany w Doświadczalnych Warsztatach Lotniczych przez inż. Stanisława Rogalskiego i inż. Jerzego Drzewieckiego, zmodyfikowany R – XXI, oraz U – 6, Z – 7 i M – 8 zaprojektowane w Podlaskiej Wytwórni Samolotów. Rywalizację wygrał projekt RWD – 14, który miał zostać typem przejściowym zapełniającym lukę podczas wymiany R XIII w eskadrach obserwacyjnych do czasu opracowania nowoczesnego samolotu towarzyszącego. Pierwszy prototyp o oznaczeniu RWD – 14/I z silnikiem Pratt & Whitney Wasp Junior o mocy 400 KM (silnik „Mors” nie był w tym czasie gotowy) oblatano w drugiej połowie 1935 roku. Po przekazaniu pierwszego prototypu na początku 1936 roku do Instytutu Badań Technicznych Lotnictwa w celu przeprowadzenia wnikliwych badań okazało się, że posiada wiele usterek, a zakładane parametry nie zostaną osiągnięte. Na podstawie wyników badań w połowie 1936 roku zbudowano dwa prototypy: RWD – 14/II nieuzbrojony i RWD – 14/III uzbrojony z silnikami „Mors”. Prototypy były gotowe na początku 1937 roku przekonstruowano w nich kadłub. Kratownica kadłuba wykonana została ze stali chromolibdenowej zamiast ze stali węglowej co obniżyło masę płatowca, a także zastosowano składane skrzydła wedle życzenia wojska. 20 kwietnia 1937 roku w czasie prób w Instytucie Lotnictwa RWD – 14/II został rozbity, powodem wypadku była niemożliwość wyprowadzenia samolotu z lotu nurkowego. Do identycznego zdarzenia doszło w czasie prób z prototypem RWD – 14/III ze zmodyfikowanym statecznikiem pionowym co miało zapobiec flatterowi. Dochodzenie wykazało, że przyczyną dwóch katastrof było zahaczanie mechanizmu sterowania o kratownicę, która odkształcała się podczas lotu nurkowego. Wypadki drugiego i trzeciego prototypu spowodowały przeciągnięcia się badań, gdyż rozpoczęcie dostaw RWD - 14 planowano na wiosnę 1937 roku.

Jesienią 1937 roku rozpoczęto budowę kolejnego prototypu oznaczonego jako RWD – 14/IV będący już wzorcem wersji produkcyjnej, któremu nadano nazwę „Czapla” (nr. ew. 55), samolot otrzymał wzmocnioną kratownicę, a także przeszedł pozytywnie wszystkie próby wiosną 1938 roku. Budowa prototypów została podjęta przez DWL, natomiast produkcję seryjną „Czapli” przekazano do Lubelskiej Wytwórni Samolotów podległej po upaństwowieniu wytwórnii lotniczych Państwowym Zakładom Lotniczym. Zamówiono serię 65 egzemplarzy RWD – 14 „Czapla”. W końcu lutego 1939 roku cała seria samolotów była gotowa, niska produkcja „Czapli” spowodowany była prawie 2 – letnim opóżnieniem programu, gdyż w tym czasie przygotowywano produkcję nowoczesnej LWS – 3 „Mewa”. Wiosną 1939 roku „Czaple” wprowadzono na stan eskadr obserwacyjnych w Poznaniu, Warszawie, Krakowie i Lidzie ( 5 eskadr o końcowym numerze 3 oprócz 43 eskadry). W czasie Wojny Obronnej Lotnictwo Armijne posiadało 35 sztuk „Czapli”. A 30 pozostawało w rezerwie lub w remoncie. Około 10 samolotów ewakuowano do Rumunii, które tam użytkowano.

Dane taktyczno – techniczne:

Konstrukcja: mieszana (kadłub spawany z rur stalowych, skrzydła drewniane) kryta płótnem, podwozie stałe, zbiornik 315 l.

Uzbrojenie: 1 stały k – m pilota PWU wz. 33 7,92 mm w kadłubie, 1 ruchomy k – m obserwatora Vickers F 7,92 mm.

Napęd: silnik gwiazdowy, 9 – cylindrowy, PZL G – 1620 B „Mors II” o mocy 470 KM.

Rozpiętość: 11,9 m Pow. Nośna: 22,0 m kw Masa całk: 1700 kg Prędkośc min: 80 km/h

Długośc: 9,0 m Masa własna:1225 kg Prędkośc maks: 247 km/h Wznoszenie: 6,1 m/s

Wysokość: 3,0 m Masa użytk: 475 kg Prędkośc przelot: 232 km/h Pułap: 5100 m

Zasięg: 575 km Rozbieg: 140 m Zuż. Paliwa: 105 l/h

Bibliografia

Andrzej Glass „Samoloty PZL 1928-1978”

Jerzy B. Cynk „Siły lotnicze Polski i Niemiec wrzesień 1939”.